Balık ve diğer deniz ürünlerinde kolesterol var mı?

 

Tamam, kolesterol kötü bir şey gibi görünüyor ve balık yemek ise iyi; peki bazı balıklar da kolesterol yok mu? Ve hatta, biraz kolesterol sizin için iyi değil mi? Konuyu biraz daha açalım.

Balık kolesterol içerir mi?

Başından söylemek gerekirse evet, tüm balıklarda kolesterol vardır. Fakat bunun sizi korkutmasına gerek yok. Farklı deniz ürünleri farklı miktarlarda kolesterol içerir ve balıkların içeriği bazı yağlar kolesterol seviyenizi düzenlemenize yardımcı olabilir.

Fakat öncelikli olarak hangi balık hangi yağları içerir, biraz bundan bahsedelim.

Kolesterolü anlamak

Kolesterol, karaciğerinizde üretilen ve tüm hücrelerinizde olan bir yağdır.  D vitamininin işlenmesine yardım eder, yiyeceklerin parçalanmasında ve hormon yapımında görevlidir.

İki temel kolesterol vardır: ilki, LDL olarak da kısaltılabilecek olan düşük yoğunluklu lipoprotein, diğeri ise HDL olarak kısaltılan yüksek yoğunluklu lipoproteindir. LDL seviyenizin yükselmesini istemezsiniz, çünkü kan damarlarınızda birikir ve kan akışını engeller. Bu engelleme kalple ilgili hastalıklar yaşamanıza neden olabilir.

HDL seviyesindeki yükseklik ise iyidir ki, HDL, kan damarlarınızdaki LDL’nin atılmasına yardımcı olur. Ulusal Sağlık Enstitüsü ideal kolesterol seviyeleriyle ilgili şu bilgileri veriyor:

Toplam kolesterol: 200 mg/dL’den az

LDL (kötü kolesterol): 100 mg/dL’den az

HDL (iyi kolesterol): 60 mg/dL’den fazla

Yiyecekler ve kolesterol seviyeleri

Yediğiniz her yiyecek, yaptığınız egzersizler, genetiğiniz ve hatta kilonuz kolesterolünüzü etkiler. Yiyeceklerin tümü kolesterol içerir ve bunları yedikten sonra kanınıza biraz daha kolesterol eklenecektir fakat, diyetlerin ana düşmanı doymuş ve trans yağlardır. Bu iki yağ LDL seviyenizi yükseltip HDL seviyenizi azaltır. Amerikan Kalp Derneği, yediğiniz gıdaların içindeki kalorinin %7’sinin doymuş yağlardan, %1’inin ise trans yağlardan gelmesini öneriyor.

Kolesterol takibi yapıyorken balık yemek güvenli midir?

LDL seviyenizi düşürmek için yeme alışkanlıkarınızda değişiklik yapıyorsanız, balık harika bir opsiyondur. Tüm balıklar biraz kolesterol içermekle birlikte pek çoğu omega 3 yağ asitleri yönünden oldukça da zengindir. Bu esansiyel yağ asitleri, trigliserit seviyenizi de düşürerek kolesterolünüzü stabil tutmanıza yardımcı olabilir.

Kanınız, omega 3 yağ asitlerini üretemez ve bu esansiyel yağ asitlerini dışarıdan almak zorundasınız.Omega 3 vücut ve beyin için çok önemlidir ve ruh halinizle ağrılarınızı etkiler. Somon, alabalık ve ton balığı omega 3 yağ asitleri yönünden oldukça zengin ve yaygın olarak bulunabilen deniz ürünleri arasındadır. Deniz mahsüllerinin bir diğer iyi özelliği, çoğunda trans yağ doygunluğunun az olmasıdır ki, bazılarında hiç trans yağ yoktur.

Örneğin, 100 gram karides içinde 161 mg kolesterol vardır. Eğer kolesterol seviyeniz yüksekse doktorunuz karides yemekten kaçınmanızı önerebilir. Daima doktorunuzun yönlendirmesini takip etmeniz önerilmekle birlikte, karides tüketiminin HDL’yi yükseltip LDL’yi azaltarak riski düşürdüğüne dair bir araştırma vardır. (ajcn.nutrition.org/content/64/5/712.abstract)

Kolesterolünüzü düşürmek için deniz mahsülleri doğru seçenek mi?

Kandaki kolesterolü düşürmek için kullanılan tıbbi ilaçların etken maddesi olan statinler mi daha etkili bir seçenektir deniz mahsüller mi?

Balık yağı omega 3 yağ asitlerini içermesi yönünden oldukça avantajlı bir grupta yer alır ve sağlığı korumak için başka faydaları da vardır. Bunlar iltihapları azaltma, tansiyonu düzenleme, kemikleri güçlendirme ve cilt sağlığını iyileştirme başlıca faydalarıdır.

Statinler basitçe, vücuttaki kolesterol üretimini durdurur. Aynı zamanda kan damarlarındaki plakların uzaklaştırılmasını da sağlar.

Uzmanlar balık yağı ve statinler için neler söylüyor?

Kalp krizi riskini düşürmesi, kandaki trigliserit miktarını azaltması, beyin sağlığını güçlendirmesi ve diyabetik beslenmede daha iyi olması, uzmanlar tarafından balık yağının avantajları arasında sayılıyor.

FDA’ya göre ise statinler, kalp sağlığını korumak için iyi işlev görüyor fakat dikkatle alınmaları gerekiyor. Statinlerin kolesterolü düşürmek için avantajları var; örneğin kan damarlarını korumak ve kalp krizi riskini azaltmak için anti inflamatuar etkileri gerçekten önemli. Fakat, yarattıkları kas ağrıları gibi potansiyel yan etkileri nedeniyle, statinler daha çok ileri düzey kolesterol hastalarına reçete edilen ilaçlar. Koruyucu ilaç sınıfında yer almazlar. 

Kolesterolünüzü kontrol altında tutmak için ya da yüksek olan kötü kolesterolünüzü düşürmek için deniz mahsüllerinden mi yoksa tıbbi reçetelerden mi faydalanmanız gerektiğine bir hekimle birlikte karar vermeniz gerekiyor. Fakat genç yaşlarınızdan itibaren kolesterol kontrolünüzü ele almak için düzenli deniz ürünleri 

healthline.com'daki yazıdan Türkçe'ye çevrilmiştir.

Devamı

Küçük işletmelerin yem giderlerini azaltmanın en kolay yolu

Su ürünleri yetiştiriciliğinde yem giderleri ve yem tutma maliyeti yetiştirme operasyonunun önemli bir gider kalemini oluşturuyor. Yetiştiriciliği yapılan türlerin her gün besin değeri yönünden yüksek maddeleri içeren yemlerle beslenmesi zorunlu ve yem giderleri neredeyse stabil. İşletmelerin yem firmalarına bağımlığı ise üretim maliyetini dalgalandıran başlıca etmenlerden. Peki, ihtiyaç duyduğunuz su ürünleri yemlerini kendi üretim tesisiniz içinde üretmeye ne dersiniz?

Balık yemlerinin hazırlaması, aslında zor ve zahmetli bir işmiş gibi görünse de aslında iş göründüğü kadar zor değil, hatta eğlenceli bile sayılabilir.

Afrika kıtasının ortasında, Victoria Gölü’nün kıyısındaki Uganda’nın göle yakın kasaba / şehirlerinden birisi olan Mukono’lu balıkçılar öncelikli olarak tatlı su balıkçılığı ve sağlıklı balıkları elde edebilmeleri için döllenme konusunda eğitildiler. Mukono’lu balıkçılar için su ürünleri yetiştiriciliği eğitiminin belki de en heyecan verici kısmı, yetiştiriciliğini yaptıkları su ürünleri için nasıl besin hazırlayacaklarını öğrendikleri dersler oldu.

Nairobi’deki Endonezya temsilciliğinin öncülüğünde Endonezyalı yatırımcılar ve ülkedeki kalıcı Birleşmiş Milletler temsilcileri, Kigombiya’daki Mukono İslam Enstitüsünde yerel balıkçılara balık yemleri konusunda eğitim verdi. Verilen bu eğitimin amacı aslında oldukça basit; ülke şartlarına göre yüksek kaçan balık yemi fiyatlarının karşısında su ürünleri üretimi yapan çiftçilerin giderlerini kısarak yetiştiricilikten elde ettikleri karı arttırmak.

Su ürünleri için yem üretme aşaması, çiftçilere daha önce verilen havuz yapım teknikleri ve balıkların oraya nasıl ve hangi şekilde konacağı konusunda kapsamlı bir eğitimin verilmesinin ardından verildi.

Aslında küçük - orta ölçekli su ürünleri üreticiliğinde kullanılabilecek ve balıkların ihtiyaç duyduğu maddeleri sağlayan yemlerin içeriğinde çok fazla şey yok ve gerekli olan bir kaç malzeme de etraftaki hammaddelerden kolaylıkla elde edilebiliyor. Örneğin dört ölçek un, üç ölçek balık unu - yada yerine geçebilecek diğer hammadde, bir ölçü nişasta ve biraz yağ ile bahçeden toplanan solmaya başlayan sebzelerle bir miktar mineral katkısı basit bir su ürünleri yemini hazırlamak için yeterli malzemeler. Çok pahalı olmayan ve etrafımızdan kolaylıkla elde edebileceğimiz bu malzemelerin toplam maliyeti muhtemelen satın alınan yemlere oranla daha düşük.

Bütün bu malzemeleri kullanarak su ürünleri için yem hazırlamak gözünüzde canlandırdığınız kadar karmaşık ve meşakkatli değil. Öncelikli olarak iki kuru malzemeyi büyük ve sağlam bir tahta kaşıkla derin bir kapta karıştırmakla başlayın ve geriye kalan malzemelerinizi teker teker hem karıştırın hem de karışımın içine eklemeye devam edin.

Kuru malzemelerinizi karıştırdıktan sonra yaş malzemelerinizi de eklemeye başlayın. Özellikle tatlı meyveleri ve sebzeleri kullanırsanız aynı zamanda beslediğiniz balıkların yeminizi daha iştahla tüketmesini sağlarsınız. Ardından yeteri kadar suyu ve yağı da yeminize ekleyerek tüm karışımın hamur olmasını sağlayın.



Pelet hazırlamak sandığınızdan daha kolay.
Kıvamlı hamurunuzdan uygun büyüklüklerde parçalar kopararak avuç içinizin içinde yuvarlayın. Ardından bu parçaları bir makarna süzgecinin üzerinde bastırarak hamurun gözeneklerden geçmesini sağlayın. Oluşan peletleri güneş ışığında 1 gün kadar kurutun ve ardından güneş görmeyen serin bir yerde saklayın. Unutmayın, yemin içinde herhangi bir koruyucu katkı maddesi olmadığı için hazırladığınız yemleri mümkün olan en kısa sürede tüketin.

Bu arada, eğer çevrenizde varsa yeminizin içine balık unu yerine salyangoz yada soluncan eti de ekleyebilirsiniz.

Dailymonitor.co.ug’daki bir yazıdan yola çıkılarak Türkçe’ye adapte edilmiştir.

Özellikle küçük ve orta ölçekli su ürünleri yetiştiriciliği yapan işletmeler, yem konusunda kendini dışa bağımlılıktan kurtarmak konusunda daha büyük avantaja sahip. Ellerinde var olan imkanları kullanarak ve çevreden elde edebilerek kullanabildikleri maliyetsiz protein kaynakları ile maliyetlerini daha da düşürmek konusunda yeterli fırsatları var.

Su ürünleri mühendislerinin ana çalışma alanlarından birisi olan yem üretimi ve yem teknolojisi alanları artık daha da önem kazanıyor. Uygun yem içeriklerini doğru şekilde ve karıştırarak besiciliği yapılan su ürünlerine veren mühendisler, su ürünleri sektörünün beslenme alanında da stratejik bir noktada görev yapıyor.

Devamı

Mutfaktaki balık kokusundan kurtulma yöntemleri

Yeni bir balık sezonunun açılmasıyla birlikte, her bütçeye göre farklı türlerdeki ve özelliklerdeki balıklar tezgahları doldurdu ve çok yakında mutfaklardaki yerlerini de alacak. Şimdiye kadar, özellikle balık tüketiminin önüne geçen en önemli etkenin pişirme ortamlarında meydana gelen balık kokusu olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.

Yeterince havalandırılmayan mutfaklarda, gerekli temizliği ve bakımı yapılmamış fırınlarda yada ortamdaki havayı iyi çekmeyen aspiratörlerin altında çeşitli yöntemlerle pişirilen balıkların yada diğer deniz ürünlerinin kokusunun ortama sinmesi, temizlik ve hijyen açısından değerlendirildiğinde ev kadınlarının yaşadığı en büyük temizlik sıkıntılarının başında geliyor.

Öncelikle, kısaca balıkta kokuya neden olan mekanizmayı incelemek gerekiyor. Balık ve deniz ürünlerinde çokça bulunan ve adına ‘amin’ adı verilen bileşikler, hava ile temas ettikleri esnada uçuculuk özellikleri gereği hızla dağılır ve kokuya neden olur. Alkali özellik gösteren bu bileşikler, özellikle limon gibi asidik maddeler ile birleşince amonyum tuzlarına dönüşüp koku oluşumunu engeller.

Sezonu gelmişken, balık yada diğer deniz ürünleri her mutfakta en az haftada bir kez pişirilmeli. Yeni yağlanan balıklar Omega 3 bakımından da zenginleşirken, balıklardaki diğer vitaminler, mineraller ve besin maddeleri de pik noktada. Bu aşamada da bize mutfağınızda balık pişirirken oluşan kokulardan nasıl kurtulacağınızdan bahsetmek düşüyor!

 

• Kızartma yağına limon sıkın.


• Kızartma tavasının içine bir dilim ince elma koyun.


• Kızartma tavasının yanında sirkeli su kaynatın.


• Balıkları kızartmadan önce sütlü ve limonlu suya batırın.


• Kızartma tavasını öncelikli olarak soğuk suyla yıkayın.


• Karides haşlarken suyunun içine çubuk tarçın atın.


• Buzdolabındaki balık kokusundan kurtulmak için bir kasenin içine kömür koyun.


• Elinizdeki kokudan kurtulmak için çay ve limon ile yıkayın.


• Deniz ürünü ile havayı temas ettirmek yerine fırında poşette, veya folyoda  yada ateşsiz ızgara ile pişirme yöntemlerini deneyin.


• Balık pişirme fırınlarını kullanın. Özellikle Doğu Akdeniz bölgesinde bu fırınlar çok yaygın.


• Açık havada pişirin.


• Aspiratör kullanırken, balığı pişirdiğiniz ortamında hava sirkülasyonu olmasına dikkat edin.


• Kızartma yaparken eğer varsa mutfak kapısını yoksa camını açık bırakın.

Mutfaklardaki balık kokusu çözümsüz bir dert değildir. Yeter ki usulüne uygun bir pişirme yöntemini uygulayın ve sonrasında mutfağınızı iyice havalandırın. Afiyet olsun!

Kapak fotoğrafı: http://goo.gl/pn8fS9
İkinci fotoğraf: NYTimes

Devamı